‘Dan staat je leven op de kop en wil de pers van alles’

Ooit hielp ze loterijwinnaars in hun omgang met journalisten. Nu staat Selma Hetharia slachtoffers en nabestaanden van ernstige misdrijven bij. “Dan staat je leven op de kop en wil de pers van alles”.

Geregeld rijdt Hetharia met de volumeknop opengedraaid vanuit Friesland terug naar haar woonplaats Nederhorst den Berg, vlakbij Hilversum. Even bijkomen van de urenlange gesprekken met slachtoffers en nabestaanden van ernstige misdrijven. „Dan maak ik disco in mijn auto, gewoon een beetje uptempo, vrolijke, happy songs.”

Voor Namens de Familie staat ze ruim twee jaar slachtoffers en nabestaanden bij. Ze is een van de veertien media-adviseurs die Namens de Familie paraat heeft staan voor zaken die wel eens volop in de aandacht kunnen komen. Hetharia pakt die taak vaak in Friesland op. Zo was ze adviseur van de familie van de in 2021 omgekomen Lisette Elzinga uit Heerenveen.

Het was een zaak die haar moeilijk losliet. „Dat komt ook omdat ik daar ben opgegroeid. Haar familie woont in dezelfde buurt waar ik heb gewoond en het is gebeurd om de hoek bij waar mijn beste vriendin woonde.”

Voorlichting
Stel je voor: je kind of partner is net overleden of je bent zelf slachtoffer van verkrachting en ineens staat er een journalist voor de deur. „Zo’n 95 procent van de mensen die wij begeleiden heeft nog nooit met media te maken gehad. Ze zijn dan heel kwetsbaar en vinden het heel moeilijk om te zeggen: ‘Dat wil ik niet.’ Dan hebben ze toch het idee dat ze iets moeten, maar het hoeft dus niet.”

Wat ze doet? Ze is het aanspreekpunt voor journalisten en bereidt interviews voor. Ook voert ze het woord als families wel iets kwijt willen, maar niet zelf voor een draaiende camera willen staan. Soms is haar enige rol het beschermen van de privacy van families die juist niets kwijt willen, zoals bij kindermisbruik. „Dan ben ik een soort waakhond.”

Het belangrijkste werk is misschien wel het geven van voorlichting. Over wat media willen en waar slachtoffers en nabestaanden wel en geen controle over hebben. Als iemand vermoord wordt is dat nu eenmaal nieuws. „Ik zie media niet als vijand waartegen ze beschermd moeten worden. Ik denk ook dat je elkaar nodig hebt en het is ook gewoon hoe het werkt. Ik snap die kant. Ik ga geen publicaties tegenhouden, maar ik vind het wel belangrijk dat verslaggeving over slachtoffers en nabestaanden respectvol en zorgvuldig gebeurt.”

Schoolkrant
Dat ze snapt hoe de journalistiek werkt komt misschien wel omdat ze zelf ooit journalist wilde worden. Tijdens haar middelbareschooltijd was ze hoofdredacteur van de schoolkrant van OSG Sevenwolden in Heerenveen, waar ze tussen haar 8ste en 18de woonde. „Ik houd van verhalen. Ik ben nieuwsgierig en ik vond het leuk om te schrijven.”

Toen Namens de Familie bijna vijf jaar geleden werd opgericht, waren sommige journalisten sceptisch. „Ze dachten: komt er dan nóg een schakel tussen? Daar zitten we echt niet op te wachten. Maar ik merk dat ze het nu vaak prettig vinden, omdat ze zich bezwaard voelen of het moeilijk vinden om te vragen of mensen willen meewerken.”

Laatst nog zei een journalist tegen Hetharia dat ze een rol, die eigenlijk altijd ontbrak. „Want vanuit de politie is er woordvoering, het Openbaar Ministerie, de rechtbank, maar voor slachtoffers was er niks.”

En advocaten en Slachtofferhulp Nederland dan? „Wij zijn wel echt mediaexperts. Dat is een andere expertise. Er zijn  wel advocaten die het prima kunnen doen, maar het is ook fijn dat zij zich kunnen focussen op hun kerntaak.”

Vaak zijn slachtoffers juist blij met aandacht van journalisten. „Als ze hun verhaal kunnen vertellen, geeft dat een stukje rust en het is soms ook een afsluiting van een periode.”

Wrijving
Het leidt wel eens tot wrijving. Als journalisten meer willen dan de slachtoffers bijvoorbeeld. Zo stond ze een minderjarig slachtoffer bij in een verkrachtingszaak. Het meisje wilde haar slachtofferverklaring voorlezen zonder publiek en dus ook zonder media. „Toen werd ik op een gegeven moment gebeld door een journalist die alvast de verklaring wilde. Ik zei: ‘Er is een kans dat media de zaal uit moeten, dus die ga ik je niet geven.’ Hij werd echt enorm pissed: ‘Dat gaan we nog wel eens zien.’ Dat hoort er ook bij.”

In dezelfde zaak speelde ook een discussie over de leeftijd van het slachtoffer. Hetharia vroeg de journalist de leeftijd niet te noemen, omdat mensen uit haar omgeving haar daardoor makkelijk konden achterhalen. „Dan zie je echt een verschil in journalisten. Een aantal van hen snapt dat en andere journalisten niet.”

Loterij
Het werk voor Namens de Familie is geen voltijdsbaan.Via haar eigen communicatie- en coachingsbedrijf doet ze communicatieklussen voor onder meer Randstad Groep Nederland en eerder voor de gemeente Amsterdam en de Nationale Postcode Loterij.

Het gekke is, zegt Hetharia, dat haar negen jaar lange ervaring als communicatiemanager en woordvoerder van die loterij heel leerzaam was voor wat ze nu doet. „Daar was ik eveneens een soort media-adviseur, maar dan voor mensen die in een keer veel geld wonnen. Dan staat je leven ook op de kop en wil de pers van alles.”

Veel mensen vonden het leuk om erover te vertellen. „Maar anderen hadden allerlei redenen om dat niet te willen, bijvoorbeeld omdat ze slecht contact hadden met een ex. Je had soms echt journalisten die op de ramen gingen bonken en aanbelden bij mensen die net waren verrast en daar sprong ik soms dan ook tussen, van: nee, dit willen ze niet.”

Het valt Hetharia trouwens op dat Friezen vaker denken: het loopt wel los, wij doen het zonder adviseur. „Van: ik heb dat allemaal niet nodig. En dan later toch denken: o ja, het is toch wel handig.”

Vier het leven
De zaken die ze doet voor Namens de Familie zijn vaak keihard. „Je komt bij mensen over de vloer die hun kind zijn verloren of van wie het kind is misbruikt of zelf slachtoffer zijn geworden van een zedenmisdrijf. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten.”

Ze verwerkt het dus door in de auto op de lange terugweg muziek te luisteren of door de stilte op te zoeken. “Door paard te rijden, door het bos te wandelen of te suppen over rivier de Vecht. Het werk relativeert wel veel dingen. Het doet me beseffen dat het leven zo kort en kwetsbaar is. Vier het leven.”

Namens de Familie
Namens de Familie is opgericht door onder anderen Roek Lips en Hans Faber. Lips maakte mee dat zijn zoon verdronk in 2011. Faber was de oom van Anne Faber, die in 2017 werd verkracht en gedood. Namens de Familie is onderdeel van Slachtofferhulp Nederland en komt in principe alleen in actie via een verwijzing van de politie, het OM, het ministerie van Buitenlandse Zaken en Slachtofferhulp Nederland. Namens de Familie zegt altijd in belang van de families te handelen en geen verlengstuk te zijn van die partijen. De media-adviseurs krijgen voor hun werk betaald, maar voor families is het gratis.

Auteur:
Zander Lamme, Leeuwarder Courant, 5 december 2023